مغالطه تفصیل مرکبمغالطه تفصیل مرکب، یکی از اقسام مغالطه لفظ مرکب بوده و به‌معنای اشتباه ناشی از تفصیل محمول مرکب است. ۱ - اقسام مغالطه لفظیمغالطه لفظی به دو قسم مغالطه لفظ مرکب و مغالطه لفظ مفرد تقسیم می‌شود؛ مغالطه تفصیل مرکب از اقسام مغالطه لفظ مرکب است. ۲ - توضیح اصطلاحمنظور از تفصیل مرکب این است که گاهی استناد یک محمول مرکب بر موضوع درست است، اما تفصیل دادن و جدا کردن اجزای آن محمول باعث می‌شود به نتیجه نادرست و مغالطه‌آمیزی برسیم. مانند: عدد پنج زوج و فرد است یعنی مشتمل بر عدد زوج و فرد است که صادق است اما اگر گمان کنیم که دو محمول به موضوع نسبت داده‌ایم، یکی اینکه: عدد پنج زوج است و دیگری این که: عدد پنج فرد است در این جا دچار مغالطه شده‌ایم. این مغالطه هنگامی واقع می‌شود که ترکیب و تالیفی در عبارت باشد اما فرض شود که ترکیب وجود ندارد. در این هنگام، حکم قضیه، بر حسب ترکیب صادق است و بر حسب تفصیل و تحلیل کاذب پس صدق قضیه مشروط به مرکب بودن عبارات آن است. به این مناسبت این مغالطه را مغالطه تفصیل مرکب نامیده‌اند. ۳ - وجه تسمیهکسی که حکم قضیه را در قضایایی از این قبیل، بر حسب تفصیل و تحلیل لحاظ کند، یعنی ترکیب آن را نادیده بگیرد، مغالطه کرده است. مانند پنج زوج و فرد است که به طور ترکب حمل آن بر عدد ۵ صحیح است و حمل تنها زوج بر آن، به توهم صحت انفراد و انفصال، کاذب است. واو عاطفه در این مثال برای دلالت بر "جمع اجزاء" می‌باشد پس افاده ترکیب می‌کند و چون از آن "جمع صفات" فهمیده شود "مغالطه تفصیل مرکب" نامیده می‌شود. ۴ - مترادف‌های مغالطه تفصیل مرکبمترادفهای مغالطه تفصیل مرکب، عبارت است از "مغالطه اشتراک تالیف" و "مغالطه توهم عدم ترکیب" و "غلط توهم عدم ترکیب". [۴]
مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۵۹.
[۵]
خندان، على‌اصغر، مغالطات، ص۷۵.
۵ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • مظفر، محمدرضا، المنطق. • خندان، على‌اصغر، مغالطات. • مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد. • علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید. • خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس. ۶ - پانویس
۷ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «مغالطه تفصیل مرکب»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۲۰. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی | مغالطه لفط مرکب
|